EK SAYFA – 2008-3
باب: لا تسبوا
الدهر.
101. DEHRE SÖVMEYİNİZ
حدثنا يحيى
بن بكير:
حدثنا الليث،
عن يونس، عن
ابن شهاب:
أخبرني أبو
سلمة قال: قال
أبو هريرة رضي
الله عنه:
قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم: (قال
الله: يسب بنو
آدم الدهر،
وأنا الدهر،
بيدي الليل
والنهار).
[-6181-] Ebu Hureyre r.a.'dan: "Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem
şöyle buyurdu:
Allah: Ademoğlu dehr'e söver. Oysa dehr benim, gece ve gündüz
benim elimdedir, buyurdu."
حدثنا عياش
بن الوليد:
حدثنا عبد الأعلى:
حدثنا معمر،
عن الزُهري،
عن أبي سلمة، عن
أبي هريرة،
عن
النبي صلى
الله عليه
وسلم قال: (لا
تسموا العنب
الكرم، ولا
تقولوا: خيبة
الدهر، فإن
الله هو الدهر).
[-6182-] Ebu Hureyre'den rivayete göre; "Nebi Sallallahu Aleyhi ve
Sellem şöyle buyurdu:
Üzüm'e el-kerm demeyiniz, haybete'd-dehr diye de beddua etmeyiniz.
Çünkü Allah dehrin kendisidir (onu yaratandır)."
Hadis'in geçtiği diğer yer 6183
Fethu'l-Bari Açıklaması:
Dehre sövmenin yasaklanmasının anlamı şudur: Bir kimse hoş olmayan
şeyleri yapanın dehr (zaman) olduğuna inanıp da ona söverse hata etmiş olur.
Çünkü şüphesiz her bir işi yapan Allah'tır. Dolayısıyla sizler başınıza bu işi
getirene sövecek olursanız, bu sövmeniz Allahla döner. Hadise dair açıklamalar
daha önce el-Casiye suresinin tefsirinde geçmiş bulunmaktadır. Bu hususta
yapılmış yorumların neticesi üç türlüdür:
1- "Şüphesiz Allah dehrin ta kendisidir" sözünden
maksat, işleri çekip çeviren, tedbir eden odur, demektir.
2- İfadede muzaf hazfedilmiştir. Dehrin sahibi odur, demektir.
3- İfade, dehri evirip çeviren takdirindedir. Bundan dolayı
hemen akabinde:
"Gece ve gündüz benim elimdedir" diye buyurulmuştur.
Zeyd İbn Eslem'in Ebu Salihiten, onun Ebu Hureyre'den rivayetinde de şu
lafızladır: "Gece ve gündüz benim elimdedir. Onu ben yeniler, ben
eskitirim. Hükümdarları ortadan kaldıran benim." Bu hadisi Ahmed rivayet
etmiştir.
İyad şöyle demektedir: Meseleyi tahkik edemeyen bazı kimseler,
dehrin Allah'ın isimlerinden birisi olduğunu iddia etmişlerdir. Ancak bu bir
yanlışlıktır. Çünkü dehr, dünyadaki zamanın süresidir.
Yine bu hadisten, alışverişierde 'ıne gibi hileli yolların
yasaklandığı hükmü de çıkartılmıştır. Çünkü Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in
dehre sövmeyi yasaklayışının sebebi, mana itibariyle onun götürdüğü sonuçtur ve
ona sövmeyi yaratıcısına sövmek olarak değerlendirmiştir.